Brandpilze (Ustilaginomycotina)

Diese Pilzgruppe gehört zusammen mit den Rostpilzen und den typischen Vertretern der Hutpilze zu den Basidiomyceten (Ständerpilze). Es gibt weltweit ca. 1700 verschiedene Arten von Brandpilzen. Sie gehören zu den am höchsten entwickelten Pilzen und besitzen typischerweise Chitin in den Zellwänden.

Im Gegensatz zu einigen Rostpilzen findet bei den Brandpilzen während der Entwicklung kein Wirtswechsel statt. Nach erfolgreicher Infektion wird meist die gesamte Pflanze mit dem Myzel durchwuchert, und es kommt meist nur an bestimmten Organen zu Symptomausprägungen. Die Überwinterung der Sporen findet oftmals in alten Pflanzenteilen, unterirdischen Pflanzenorganen, Samen oder im Boden statt.

Das makroskopische Befallsbild bei den auffälligen Brandarten sind schwarze, meist stäubende, verkohlt wirkende Flecken oder Streifen in den Blättern und Stängeln, aber auch in den Blüten der Pflanze. Zu den weniger auffälligen Arten gehören die weißen oder hellen Brände, die entweder dauerhaft (makroskopisch sichtbar als weiße Flecken) unter der Epidermis verbleiben oder als helles bzw. dunkles Sporenpulver in den Blüten sitzen. Andere Brandpilze in Blüten, wie unter anderem die Gattung Thecaphora bildet hellbraunes Sporenpulver aus und wird deswegen oftmals übersehen. Die früher zu den Brandpilzen gerechnete Gattung Microbotryum gehört nach molekulargenetischen Untersuchungen zu den Rostpilzen. Die Gattungen Exobasidium und Microstroma bzw. Pseudomicrostroma sind Randgruppen der Brandpilze und bilden entweder auffällige Gallen/Wucherungen oder kleine Flecken mit einem weißen Rasen aus Basidien.

Viele Brandpilze bilden zusätzlich zum sexuellen Stadium (Teleomorphe) noch ein asexuelles Stadium (Anamorphe) aus.


Pilzarten:

Antherospora hortensis M. Piątek & M. Lutz.

Wirt: Muscari armeniacum, cult. (Armenische Traubenhyazinthe)

Wirt: Muscari aucheri, cult. (Auchers‘ Traubenhyazinthe) (Bestimmung mit cf.)

Antherospora scillae (Cif.) R. Bauer, M. Lutz, Begerow, Piątek & Vánky

Wirt: Scilla bifolia (Zweiblättriger Blaustern)

Wirt: Scilla sardensis, cult. (Sardes-Blaustern) # Neu

Antherospora tourneuxii (A.A. Fisch. Waldh.) R. Bauer, M. Lutz, Begerow, Piątek & Vánky

Wirt: Bellevalia dubia (Römische Traubenhyazinthe)

Wirt: Bellevalia trifoliata (Dreiblättrige Bellevalie) # Neu

Antherospora tractemae Piątek & M. Lutz

Wirt: Tractema verna (Frühlings-Blaustern)

Antherospora vaillantii (Tul. & C. Tul.) R. Bauer, M. Lutz, Begerow, Piątek & Vánky # Neu

Wirt: Muscari comosum (Schopfige Traubenhyazinthe)

Antherospora vaillantii-Gruppe # Neu

Wirt: Muscari weissii (Weiss‘ Traubenhyazinthe)

Antherospora vindobonensis R. Bauer, M. Lutz, Begerow, Piątek & Vánky 

Wirt: Scilla vindobonensis, cult. (Wiener Blaustern)

Anthracocystis polliniae (Magnus) McTaggart & R.G. Shivas #NEU

Wirt: Andropogon distachyos (Zweiähriges Bartgras)

Anthracoidea sp. #NEU

Wirt: Carex sylvatica (Wald-Segge)

Anthracoidea arenariae (Syd.) Nannf.

Wirt: Carex arenaria (Sand-Segge)

Wirt: Carex brizoides (Zittergras-Segge)

Wirt: Carex praecox (Frühe Segge)

Anthracoidea cf. atratae (D.B.O. Savile) I. Kukkonen #NEU

Wirt: Carex parviflora (Kleinblütige Segge)

Anthracoidea bigelowii Nannf. #NEU

Wirt: Carex bigelowii (Starre Segge)

Anthracoidea capillaris Kukkonen

Wirt: Carex capillaris (Haarstielige Segge)

Anthracoidea caricis (Pers.) Bref.

Wirt: Carex montana (Berg-Segge)

Wirt: Carex pilulifera (Pillen-Segge)

Anthracoidea caricis–albae (Syd.) Kukkonen

Wirt: Carex alba (Weiße Segge)

Anthracoidea caryophylleae Kukkonen

Wirt: Carex caryophyllea (Frühlings-Segge)

Wirt: Carex supina (Niedrige Segge)

Anthracoidea curvulae Vánky & Kukkonen

Wirt: Carex curvula (Krumm-Segge)

Anthracoidea echinospora (Lehtola) Kukkonen

Wirt: Carex acuta (Schlank-Segge)

Anthracoidea elynae (Syd.) Kukkonen #NEU

Wirt: Kobresia myosuroides (Ähren-Schuppenried)

Anthracoidea humilis Vánky

Wirt: Carex humilis (Erd-Segge)

Anthracoidea inclusa Bref.

Wirt: Carex rostrata (Schnabel-Segge)

Anthracoidea irregularis (Liro) Boidol & Poelt

Wirt: Carex digitata (Finger-Segge)

Wirt: Carex ornithopoda (Vogelfuß-Segge)

Anthracoidea karii (Liro) Nannf.

Wirt: Carex echinata (Igel-Segge)

Anthracoidea pilosae Vánky

Wirt: Carex pilosa (Wimper-Segge)

Anthracoidea pseudirregularis U. Braun

Wirt: Carex pallescens (Bleiche Segge)

Anthracoidea sempervirentis Vánky

Wirt: Carex ferruginea (Rost-Segge)

Wirt: Carex firma (Polster-Segge)

Wirt: Carex mucronata (Stachelspitzige Segge)

Wirt: Carex sempervirens (Horst-Segge)

Anthracoidea subinclusa (Körn.) Bref.

Wirt: Carex acutiformis (Sumpf-Segge)

Wirt: Carex hirta (Behaarte Segge)

Wirt: Carex riparia (Ufer-Segge)

Wirt: Carex vesicaria (Blasen-Segge)

Anthracoidea vankyi Nannf.

Wirt: Carex muricata (Sparrige Segge)

Doassansia niesslii De Toni

Wirt: Butomus umbellatus (Schwanenblume)

Entorrhiza aschersoniana (Magnus) Lagerh.

Wirt: Juncus bufonius (Kröten-Binse)

Entyloma achilleae Magnus

Wirt: Achillea millefolium (Wiesen-Schafgarbe)

Entyloma arnicale Ellis & Everh.

Wirt: Arnica montana (Arnika)

Entyloma arnoseridis Syd. & P. Syd. ex Cif.

Wirt: Arnoseris minima (Lämmersalat)

Entyloma bellidiastri Maire

Wirt: Aster amellus (Kalk-Aster)

Wirt: Bellidiastrum michelii (Alpen-Maßliebchen)

Entyloma bellidis Krieg.

Wirt: Bellis perennis (Gänseblümchen)

Entyloma boraginis Cif.

Wirt: Borago officinalis (Borretsch)

Entyloma calendulae (Oudem.) de Bary

Wirt: Calendula officinalis (Garten-Ringelblume)

Entyloma chrysosplenii J. Schröt.

Wirt: Chrysosplenium alternifolium (Wechselblättriges Milzkraut)

Entyloma corydalis de Bary

Wirt: Corydalis cava (Hohler Lerchensporn)

Entyloma cosmi Vànky, Horita & Jage.

Wirt: Cosmos bipinnatus (Schmuckkörbchen)

Entyloma dahliae Syd. & P. Syd.

Wirt: Dahlia atropurpurea (Dahlie)

Wirt: Dahlia coccinea (Dahlie)

Wirt: Dahlia pinnata (Dahlie)

Wirt: Dahlia x hortensis (Dahlie)

Entyloma eryngii (Corda) de Bary

Wirt: Eryngium campestre (Feld-Mannstreu)

Entyloma eschscholziae Harkn.

Wirt: Eschscholzia californica, cult. – Schlafmützchen

Entyloma fergussonii (Berk. & Broome) Plowr.

Wirt: Myosotis arvensis (Acker-Vergißmeinicht)

Wirt: Myosotis nemorosa (Hain-Vergißmeinicht)

Wirt: Myosotis scorpioides (Sumpf-Vergißmeinicht)

Wirt: Myosotis sylvatica (Wald-Vergißmeinicht)

Entyloma ficariae A. A. Fisch. Waldh.

Wirt: Ficaria verna (Scharbockskraut)

Entyloma fumariae J. Schröt.

Wirt: Fumaria spec. (Erdrauch)

Entyloma fuscum J. Schröt. s.str.

Wirt: Papaver dubium s. str. (Saat-Mohn)

Wirt: Papaver rhoeas (Klatsch-Mohn)

Entyloma gaillardianum Vánky

Wirt: Gaillardia aristata cult. (Kokadenblume)

Entyloma hieracii Syd. & P. Syd. ex Cif.

Wirt: Hieracium lachenalii (Gewöhnliches Habichtskraut)

Wirt: Hieracium murorum agg. (Wald-Habichtskraut)

Wirt: Pilosella officinarum (Mausohr-Habichtskraut)

Entyloma linariae J. Schröt.

Wirt: Linaria vulgaris (Gewöhnliches Leinkraut)

Entyloma magnusii (Ule) G. Winter

Wirt: Helichrysum arenarium (Sand-Strohblume)

Entyloma matricariae Rostr. 

Wirt: Tripleurospermum perforatum (Geruchlose Kamille)

Entyloma mediterraneum Syd. ex Cif.

Wirt: Pallenis spinosa (Stechender Strandstern)

Entyloma microsporum (Unger) J. Schröt.

Wirt: Ranunculus acris (Scharfer Hahnenfuß)

Wirt: Ranunculus breyninus (Hochgebirgs-Hahnenfuß)

Wirt: Ranunculus repens (Kriechender Hahnenfuß)

Entyloma picridis Rostr.

Wirt: Picris hieracioides (Gewöhnliches Bitterkraut)

Entyloma ranunculi-repentis Sternon.

Wirt: Ranunculus acris (Scharfer Hahnenfuß)

Wirt: Ranunculus auricomus agg. (Goldschopf-Hahnenfuß)

Wirt: Ranunculus bulbosus (Knollen-Hahnenfuß)

Wirt: Ranunculus repens (Kriechender Hahnenfuß)

Entyloma serotinum J. Schröt. s.str.

Wirt: Symphytum officinale (Echter Beinwell)

Entyloma veronicae (Halst.) Lagerh.

Wirt: Veronica serpyllifolia (Quendelblättriger Ehrenpreis)

Exobasidium arescens Nannf 

Wirt: Vaccinium myrtillus (Heidelbeere)

Exobasidium japonicum Shirai

Wirt: Rhododendron kiusianum (Rhodoendron)

Exobasidium karstenii Sacc. & Trotter.

Wirt: Andromeda polifolia (Rosmarinheide)

Exobasidium myrtilli Siegm.

Wirt: Vaccinium myrtillus (Heidelbeere)

Exobasidium pachysporum Nannf.

Wirt: Vaccinium uliginosum (Rauschbeere)

Exobasidium rhododendri (Fuckel) C. E. Cramer

Wirt: Rhododendron ferrugineum (Rostrote Alpenrose)

Wirt: Rhododendron hirsutum (Bewimperte Alpenrose)

Exobasidium sydowianum Nannf.

Wirt: Arctostaphylos uva-ursi (Gewöhnliche Bärentraube)

Exobasidium uvae-ursi (Maire) Juel 

Wirt: Arctostaphylos uva-ursi (Immergrüne Bärentraube)

Exobasidium vaccinii (Fuckel) Woronin

Wirt: Vaccinium vitis-idaea (Preiselbeere)

Exobasidium vaccinii-uliginosi Boud.

Wirt: Vaccinium uliginosum (Rauschbeere)

Macalpinomyces neglectus (Niessl) Vánky

Wirt: Setaria pumila (Fuchsrote Borstenhirse)

Melanotaenium endogenum (Unger) de Bary.

Wirt: Galium album (Wiesen-Labkraut)

Melanustilospora ari (Cooke) Denchev.

Wirt: Arum maculatum (Aronstab)

Microstroma album (Desm.) Sacc.

Wirt: Quercus robur (Stiel-Eiche)

Microstroma juglandis (Béreng.) Sacc.

Wirt: Juglans regia (Walnuss)

Moesziomyces bullatus (J. Schröt.) Vánky

Wirt: Echinochloa crus-galli (Gewöhnliche Hühnerhirse)

Neovossia moliniae (Thüm.) Körn.

Wirt: Phragmites australis (Schilf)

Orphanomyces arcticus (Rostr.) Savile

Wirt: Carex davalliana (Davalls Segge)

Rhamphospora nymphaeae D. D. Cunn.

Wirt: Nymphaea-Hybride cult. (Weiße Seerose)

Wirt: Nymphaea x borealis (Bastard-Seerose)

Schizonella cocconii (Morini) Liro 

Wirt: Carex humilis (Niedrige Segge)

Schizonella elynae (A. Blytt) Liro 

Wirt: Elyna myosurodies (Nacktried)

Schizonella melanogramma (DC.) J. Schröt.

Wirt: Carex firma (Polster-Segge)

Wirt: Carex sempervirens (Immergrüne Segge)

Sporisorium penniseti (G. L. Rabenhorst) D. Ershad

Wirt: Cenchrus ciliatus (Klettengras)

Sporisorium transfissum (L.-R. & C. Tulasne) G. Deml.

Wirt: Hyparrhenia hirta

Thecaphora oxalidis (Ellis & Tracy) M. Lutz, R. Bauer & Piątek

Wirt: Oxalis stricta (Steifer Sauerklee)

Thecaphora saponariae (F. Rudolphi) Vánky

Wirt: Dianthus deltoides (Heide-Nelke)

Wirt: Saponaria officinalis (Gewöhnliches Seifenkraut)

Thecaphora seminis-convolvuli (Desm.) S. Ito 

Wirt: Convolvulus arvensis (Acker-Winde)

Thecaphora thlaspeos (Beck) Vánky

Wirt: Arabis hirsuta (Behaarte Gänsekresse)

Tilletia caries (DC.) Tul. & C. Tul.

Wirt: Triticum aestivum (Weizen)

Tilletia olida (Riess) J. Schröt.

Wirt: Brachypodium pinnatum (Gewöhnliche Fieder-Zwenke)

Wirt: Brachypodium sylvaticum (Wald Fieder-Zwenke)

Tilletia sesleriae Juel

Wirt: Sesleria albicans (Kalk-Blaugras)

Tranzscheliella hypodytes (Schltdl.) Vánky & McKenzie

Wirt: Bromus erectus (Aufrechte Trespe)

Wirt: Elymus repens (Kriech-Quecke)

Wirt: Stipa capillata (Haar-Pfriemengras)

Urocystis agropyri (Preuss) A. A. Fisch. Waldh.

Wirt: Elymus repens (Kriech-Quecke)

Urocystis alopecuri A. B. Frank.

Wirt: Alopecurus pratensis (Wiesen-Fuchsschwanzgras)

Urocystis anemones (Pers.) G. Winter

Wirt: Anemone nemorosa (Busch-Windröschen)

Urocystis antipolitana Magnus 

Wirt: Anemone baldensis (Tiroler Windröschen)

Urocystis avenae-elatioris (Kochman) Zundel.

Wirt: Arrhenatherum elatius (Gewöhnlicher Glatthafer)

Urocystis bromi (Lavrov) Zundel.

Wirt: Bromus erectus (Aufrechte Trespe)

Urocystis callianthemi Domashova 

Wirt: Callianthemum coriandrifolium (Korianderblättrige Schmuckblume)

Urocystis colchici (Schltdl.) Rabenh.

Wirt: Colchicum autumnale (Herbstzeitlose)

Urocystis eranthidis (Pass.) Ainsw. & Sampson.

Wirt: Eranthis hyemalis (Winterling)

Urocystis ficariae (Liro) Moesz

Wirt: Ficaria verna [Syn: Ranunculus ficaria] (Scharbockskraut)

Urocystis fischeri Körn. ex G. Winter

Wirt: Carex rostrata (Geschnäbelte Segge)

Wirt: Carex nigra (Braun-Segge)

Urocystis floccosa (Wallr.) D. M. Hend.

Wirt: Helleborus viridis subsp. occidentalis (Westliche Grüne Nieswurz)

Urocystis luzulae (J. Schröt.) G. Winter

Wirt: Luzula glabrata (Kahle Hainsimse)

Urocystis mayori (Cif.) Uljan.

Wirt: Sesleria albicans (Kalk-Blaugras)

Urocystis melicae (Lagerh. & Liro) Zundel

Wirt: Melica uniflora (Einblütiges Perlgras)

Urocystis poae (Liro) Padwick & A. Khan 

Wirt: Poa cenisia (Rispengras)

Wirt: Poa laxa (Niederliegendes Rispengras)

Urocystis primulae (Rostr.) Vánky

Wirt: Primula veris (Echte Schlüsselblume)

Urocystis pulsatillae (Bubák) Moesz

Wirt: Pulsatilla alpina susbp. apiifolia (Schwefelgelbe Alpen-Kuhschelle)

Urocystis ranunculi (Lib.) Moesz

Wirt: Ranunculus montanus (Berg-Hahnenfuß)

Wirt: Ranunculus repens (Kriechender Hahnenfuß)

Wirt: Ranunculus villarsii (Greniers Berg-Hahnenfuß)

Urocystis rytzii (Massenot) J. Müll. 

Wirt: Helictotrichon versicolor (Bunter Wiesenhafer)

Urocystis sorosporioides Körn. ex A.A. Fisch. Waldh. 

Wirt: Thalictrum minus (Kleine Wiesenraute)

Urocystis syncocca (L. A. Kirchn.) B. Lindeb.

Wirt: Hepatica nobilis (Dreilappiges Leberblümchen)

Urocystis trientalis (Berk. & Broome) B. Lindeb.

Wirt: Trientalis europaea (Europäischer Siebenstern)

Urocystis ulei Magnus

Wirt: Festuca arundinacea (Rohrglanz-Schwingel)

Wirt: Festuca rubra agg. (Rot-Schwingel)

Ustilago avenae (Pers.) Rostr.

Wirt: Arrhenatherum elatius (Gewöhnlicher Glatthafer)

Ustilago calamagrostidis (Fuckel) G. P. Clinton

Wirt: Calamagrostis epigejos (Land-Reitgras)

Ustilago cynodontis (Henn.) Henn.

Wirt: Cynodon dactylon (Hundszahngras)

Ustilago echinata J. Schröt.

Wirt: Phalaris arundinacea (Rohr-Glanzgras)

Ustilago filiformis (Schrank) Rostr.

Wirt: Glyceria fluitans (Flutender Schwaden)

Wirt: Glyceria maxima (Riesen-Schwaden)

Ustilago grandis Fr.

Wirt: Phragmites australis (Schilf)

Ustilago maydis (DC.) Corda

Wirt: Zea mays (Mais)

Ustilago nuda (J. L. Jensen) Kellerm. & Swingle

Wirt: Hordeum vulgare (Gerste)

Ustilago serpens (P. Karst.) B. Lindeb.

Wirt: Elymus repens (Kriech-Quecke)

Ustilago striiformis (Westend.) Niessl.

Wirt: Agrostis rupestris (Felsen-Straußgras)

Wirt: Alopecurus geniculatus (Knick-Fuchsschwanz)

Wirt: Alopecurus pratensis (Wiesen-Fuchsschwanz)

Wirt: Arrhenatherum elatius (Glatthafer)

Wirt: Briza media (Zittergras)

Wirt: Bromus erectus (Aufrechte Trespe)

Wirt: Bromus inermis (Wehrlose Trespe)

Wirt: Cynosurus cristatus (Kammgras)

Wirt: Dactylis glomerata (Gewöhnliches Knäuelgras)

Wirt: Dactylis polygama (Wald-Knäuelgras)

Wirt: Holcus lanatus (Wolliges Honiggras)

Wirt: Holcus mollis (Weiches Honiggras)

Wirt: Poa trivialis (Gewöhnliches Rispengras)

Ustilago trichophora (Link) Körn.

Wirt: Echinochloa crus-galli (Gewöhnliche Hühnerhirse)

Ustilentyloma brefeldii (Krieg.) Vánky

Wirt: Elymus repens (Kriech-Quecke)

Vankya ornithogali (J. C. Schmidt & Kunze) Ershad

Wirt: Gagea lutea (Gewöhnlicher Gelbstern)

Wirt: Gagea pratensis (Wiesen-Gelbstern)

Wirt: Gagea spathacea (Scheiden-Gelbstern)

Wirt: Gagea villosa (Acker-Gelbstern)